Nhà Lưu Niệm Bác Hồ Đảo Cô Tô

Trước đây, huyện đảo Cô Tô gồm hai xã Cô Tô và Thanh Lân thuộc huyện Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Nơi đây có khoảng 30 đảo lớn nhỏ, hai đảo lớn trong đó là Cô Tô và Thanh Lân. Cô Tô có diện tích đất tự nhiên là 4.179ha.

Bác Hồ, TW Đảng và Chính phủ rất chú trọng đến Cô Tô và vùng biển Đông Bắc. Khi sinh thời, Bác Hồ đã nhiều lần về thăm, động viên, khích lệ quân dân vùng biển Đông Bắc. Tiêu biểu nhất là năm 1961, Bác cho chuyến đi thăm đảo Cô Tô. 

Ngày 23/3/1994, Thủ tướng chính phủ ra Nghị định 28/CP xác lập huyện Cô Tô. Ngày 23/12/1994 làm lễ đón nhận Nghị định, từ đó huyện Cô Tô ra đời. Ngày 9/5/1961 xuất phát từ Trà Cổ, Bác đi máy bay trực thăng ra đảo Cô Tô (thuộc Hải Ninh) chuyện trò, hỏi thăm quân dân trên đảo và thăm một số cơ sở sản xuất.

Để kỷ niệm sự kiện trọng đại ấy cũng là để thể hiện lòng kính trọng biết ơn Bác - vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, dù công việc bộn bề vẫn tới quan tâm và tới thăm đồng bào trên đảo, Ủy ban hành chính tỉnh Hải Ninh xin phép Bác cho dựng tượng bác trên đảo Cô Tô, tạo dựng nhà lưu niệm, dựng bia ở những nơi Bác đến thăm vào tháng 1/1962. Đây là ngày Bác trở lại thăm vùng Đông Bắc Tổ quốc. Điều này đã được Bác Hồ đồng ý.

Tượng đài Bác Hồ trong khuôn viên

Nơi đây là một trong những địa điểm hy hữu được Bác đồng ý cho dựng tượng lúc sinh thời. Khu di tích lưu niệm Hồ Chủ Tịch được đặt trên đảo Cô Tô huyện Cô Tô tỉnh Quảng Ninh, trong đó có: Tượng đài Bác Hồ trong khuôn viên, nơi máy bay hạ cánh.

Sau khi được thông qua, năm 1968, Di tích chính thức được khởi công xây dựng. Năm 1975, khu di tích được tôn tạo và có diện mạo như hiện nay cách bờ biển 50m. Tường được xây dựng bao xung quanh, diện tích khu khuôn viên 1,835m2,  có 3 cửa: cửa chính giữa, hai cửa bên phải và trái. Trung tâm khuôn viên được lát gạch lá dừa hình chữ đinh (J) quanh tượng Bác. Đây là tượng đài toàn thân mô phỏng hình ảnh Bác đứng vẫy tay trong bộ trang phục kaki và đôi dép cao su. Dưới chân tượng đài đặt đỉnh hương ở giữa, hai bên là hai ghế đá. Mặt sau tượng Bác là tấm bia đá xanh được xây ốp xung quanh đá rửa. Bia đặt trên bệ nhị. Tấm bia gốc được đặt sau khuôn viên xây dựng năm 1968, nó được đặt nghiêng trên bệ nổi ốp đá rửa xây kiểu bia mộ tam cấp.

Nhà lưu niệm, nơi Bác gặp gỡ, dặn dò quân dân Cô Tô.

Di tích được tạo dựng trong khuôn viên có tường bao quanh hình vuông, cạnh dài 47m, diện tích tổng thể khuôn viên là 2,209m2.

Nhà lưu niệm có 5 gian cấp 4, đóng xó lợp ngói sông cầu, tường bao hiên.Tượng bán thân Bác được đặt ở gian giữa nhà lưu niệm, được trân trọng đặt trên bục, khung xếp ly vải đỏ, hàng chữ trắng trên nền đỏ nổi bật: “Không có gì quý hơn độc lập tự do”. Đây được coi là một câu nói bất hủ mang chân lý của thời đại, được Bác Hồ nhắc đến nhiều lần trong cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Người. Bên dưới đặt đỉnh hương.

 Hai gian thông bên phải có để một chiếc giường một nhài quạt Bác nằm nghỉ trưa ngày 9/5/1961. Trên giường luôn được dải ga trắng và chiếc gối hoa, gần đó là chiếc tủ hai buồng đựng đồ dùng của Bác, trong đó có một bộ quần áo gụ, một bộ quần áo kaki, mũ cát, chậu đồng đôi dép cao su, những đồ dùng của Bác như bàn 04 chiếc cao 1m, ghế dựa 05 chiếc.

Sau đó là mô hình nhà sàn ở Phủ Chủ Tịch nơi Bác ở, những hình ảnh bắt lại khoảnh khắc lúc Bác ra thăm đảo, những bản trích lời nói chuyện dặn dò của Bác, của các đồng chí lãnh đạo…Bên cạnh đó còn có một số cờ, huân huy chương,danh hiệu Anh hùng lao động. Hai gian thông bên trái bày những thành tựu kinh tế,chính trị quân sự của quân dân trên đảo… Phía bên trái nhà lưu niệm là nhà khách, nối liền là nhà bếp qua một hành lang. Các công trình trong khuôn viên được xây dựng rất hòa hợp với không gian, có thể nhìn thẳng ra tượng đài Bác qua hồ sen.

Đồng muối nơi Bác đến thăm.

Đó là cánh đồng muối thuộc địa phận thôn Nam Hải, phía trước trung tâm Y tế huyện Cô Tô. Cánh đồng muối này là một thung lũng bằng phẳng được đồi núi bao quanh, có các cửa thông ra biển, diện tích khoảng 100,000m2.

Dốc Khoai nơi Bác xem bới khoai.

Dốc Khoai nằm cách con đường từ bãi biển vào nhà lưu niệm 175m, bia được dựng bên phải đường từ ngoài vào, chính giữa đầu luống khoai Bác đã bới xem khoai. Bia khắc trên đá xanh thớ mịn.

Có thể nói, Khu di tích lưu niệm Hồ Chủ Tịch trên đảo Cô Tô là một quần thể ấn tượng, nơi lưu giữ kỷ niệm về Hồ Chủ Tịch, cùng với sự quan tâm của người với quân dân, các dân tộc trên đảo, một phần lãnh hải quý giá của Việt Nam.